ေႏြရာသီ လတေပါင္း

တေပါင္းလသည္ ျမန္မာ လမ်ားတြင္ ၁၂ လေျမာက္ ျဖစ္ၿပီး တစ္ႏွစ္တာ၏ ေနာက္ဆံုးလ ျဖစ္သည္။ တေပါင္းလသည္ ေဆာင္းအကုန္ ေႏြအကူး မင္းလြင္ျမဴးသည့္ လျဖစ္၍ သာယာ လွေသာ ရာသီ ျဖစ္ေခ်သည္။ တေပါင္းလကို မိန္ရာသီဟု ေခၚၾကသည္။

ရာသီ ပဲြေတာ္သည္ သဲပံုေစတီ ပဲြေတာ္ ျဖစ္ေလသည္။ သရဖီပန္း၊ အင္ၾကင္းပန္းႏွင့္ ပိေတာက္ပန္းကို ရာသီပန္း အျဖစ္ သတ္မွတ္ၾကသည္။

ဥတၱရ ဖလဂဏီ နကၡတ္ထြန္း၍ ေန႔နာရီ ၂၈၊ ညနာရီ ၃၂ ရွိ၏။ ေဆာင္းတစ္ဝက္ ေႏြတစ္ဝက္တြင္ ပါဝင္၍ ေန႔အခါတြင္ အေတာ္အသင့္ ပူလာၿပီ ျဖစ္ေသာ္ လည္း ညခ်မ္း အခါ၌မူ ေဆာင္းရာသီ၏ ႏွင္းႂကြင္းတို႔ က်ဆဲမို႔ ေဆာင္းရိပ္ေဆာင္းေငြ႕ မျပယ္ ေသးဘဲ ေအးလ်က္ရွိသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ေရွးလူႀကီး သူမမ်ားက ''ေန႔ပူလုိ႔ ညခ်မ္းတေပါင္း လသရမ္း၊ ေန႔ပူလို႔ ညခ်မ္း တေပါင္းလဆန္း'' ဟူ၍ အဆိုျပဳခဲ့ ၾကေပသည္။ 'လ'တကာလတြင္ တေပါင္းလသည္ အလြန္သာယာ လွေပသည္။ စာဆိုေတာ္ ရွင္အုန္းညိဳက တေပါင္းလ၏ သာယာပံုကို ''သာသည္ညင္းညင္း ေျမာက္ေလႂကြင္းႏွင့္ ဆီးႏွင္းပကုန္ ပူဟုန္မသည္း၊ ပ်ံ႕ပ်ံ႕ မည္းသား'' ဟူ၍ ဖဲြ႕ဆိုခဲ့သည္။ ထို႔ျပင္ စာဆိုမ်ားက ''တေပါင္းလသာ လတစ္ကာထက္ ႏႈိင္းရာ ဖက္ေရွာင္ လမ်ားေနာင္ကား၊ ေတာင္လည္းသာေမာ၊ ေတာလည္းသာေထြး၊ ေရလည္းသာလွ၊ ျဖဴလြေသာင္ျပင္၊ ငွက္ေပါင္းရႊင္လ်က္'' ဟုစာဆိုေတာ္ မ်ားက ခ်ီးက်ဴးဖဲြ႕ဆို ခဲ့ၾကသည္။

ႏွင္းလႊကာ ပဝါၿခံဳလ်က္ ထြက္ေျပးခဲ့ၿပီ ျဖစ္ေသာ ေဆာင္းမင္းသမီး အစား ေႏြ၏ ေစတမန္ အျဖစ္ ပုန္းကြယ္ရာမွ ထြက္လာေသာ ဥၾသငွက္က ဥၾသ ဥၾသဟု ေႂကြးေၾကာ္ လိုက္ေလသည္။ သူ၏ သာယာညႇင္းေျပာင္း ခ်ဳိေတးသံကား ေႏြဦးေရာက္ၿပီ ေဟ့လုိ႔ ေႂကြးေၾကာ္ လိုက္သလို ရြက္ဝါတို႔သည္ ေလတြင္ ေဝွ႕ဝိုက္၍ တျဖဳတ္ျဖဳတ္ ေႂကြလာၿပီး ၾသဘာ ေပးလုိက္ၾကသည္။

ေႏြဦး၏ သဘာဝ ျပကၡဒိန္က ဥၾသငွက္၏ ေတးသံခ်ဳိႏွင့္ ရြက္ဝါတို႔၏ တျဖဳတ္ျဖဳတ္ ေႂကြေန ပံုသည္ ခဲြျခား၍ မရေပ။ ဥၾသငွက္၏ ေတးသံကို ရြက္ဝါတို႔သည္ မလြန္ဆန္ႏိုင္ ပါတကား။

လြမ္းဖြယ္ ျမင္ကြင္းကို ၾကည့္ရင္း ဆရာ မင္းသုဝဏ္၏ ခါေႏြဆန္းေတာ့ လြမ္းမိတယ္ ကဗ်ာမွ ''ဆန္းစခါေႏြ၊ သာတေပါင္းမို႔ ညႇေညာင္းေႂကြ'' ဟူေသာ စာသားသည္ သ႐ုပ္ ေပၚေနသည္။

တေပါင္းပဲြေတာ္ မ်ားသည္ ေက်းရြာမ်ားတြင္ ေငြစ ရႊင္ခ်ိန္မို႔ စည္ကားလွသည္။ ေတာင္သူ လယ္သမား တို႔သည္ ေႏြတြင္ နားမေနၾက၊ ဝါးခုတ္သူခုတ္၊ စပါးက်ီ ျပင္သူျပင္၊ ထင္းရွာၾက၊ အိမ္ျပင္ၾက၊ စပါးႀကိတ္ ထိုးၾကျဖင့္ အလုပ္႐ႈပ္ေန ၾကသည္။ တေပါင္းကို ပုဂံေခတ္ ထိုးေက်ာက္စာ တို႔၌ တေပါင္းဟု ေရးခဲ့သည္။ အင္းဝ ေခတ္၌မူ ဝိသဇၨနီေရးထံုး ေပၚလာၿပီ ျဖစ္သျဖင့္ ယခုေခတ္ ေရးသကဲ့သို႔ တေပါင္းဟု ေရးသားခဲ့သည္။ ရွင္ဥတၱမေက်ာ္ စာဖဲြ႕ ခဲ့ပံုက ''ေလခေျမသက္၊ စ်ာန္ဝိတက္တို႔၊ သစ္ရြက္ေရာ္ရီ၊ ဣႏၵရီဝယ္၊ သိဂႌတစ္ဝက္၊ ဖက္၍ ေဆးစံု ျခယ္ေသာပံုသို႔၊ ရဂံုၿမိဳင္ အတြင္း ေတာလံုးလင္းသား''ဟု ေႏြသ႐ုပ္ကို လွလွပပ ေဖာ္ထုတ္ ခဲ့သည္။

ဝန္ႀကီး ပေဒသ ရာဇာကလည္း ''ေႏြဦးကာလ၊ ျမဴထေသာ အခါ၊ ရင္းေထာင္ရင္းဆြဲ၊ ေဆာင္ၿမဲအိုး လြယ္ကာ၊ဓားႏွီးထက္စြာ၊ ခါးမွာခ်ပ္လ်က္၊ ထန္းပြင့္ထန္းခိုင္၊ ရႊန္းၿမိဳင္ၿမိဳင္၊ ကလိုင္သာ လြယ္လို႔ တက္သည္ႏွင့္ေလး'' ဟု ဖဲြ႕ဆိုခဲ့သည္။ စာဆို ဦးယာကလည္း ရြက္ေဟာင္းအစား ျမပုရစ္ ဖူးေလးမ်ား ထြက္ျပဴ လာသည္ကို ျမင္လွ်င္ စာသ လိုက္ပံုက ''ေႏြဦးဆန္းသစ္ ရြက္ေရာ္လွစ္လို႔ ပုရစ္ကယ္ေရႊဥ၊ ပင္တုိင္း စုၾကသည္။ ႏုညိဳခင္ငယ္ တဲ့ေလး'' ဟူ၍ သီကံုးခဲ့သည္။

မင္းေဇယ် ယႏၲမိတ္က ဖဲြ႕လိုက္ပံုက ''ပုရစ္ေျဖခင္၊ ေတာဝန္းက်င္လည္း၊ မင္းလြင္ေရွး႐ႈ၊ ဦးရ႐ုတည့္၊ မဥၨဴသင္းကဲြ၊ ေပါက္လဲကင္းငံု၊ ရစ္ဆံုလည္ယွက္၊ ေက်းငွက္ျမစ္ယံ စုံစုံစံလ်က္၊ ေရႊလွ်ံေတာလံုး အုိင္ထံုးျမစ္ခြင္၊ ၾကည္စင္ျမျမ တေပါင္းလသည္'' ဟူ၍ စာပန္းခ်ီ ျခယ္မႈန္း ခဲ့သည္။ အခ်ဳိ႕ အရပ္တြင္ ဖက္ဆြတ္ ပန္းကေလးမ်ား ပြင့္ေလ့ရွိၿပီး ေတာနယ္ တစ္ခြင္တြင္ ပီျပင္စြာ မစိမ္းဘဲ ညိဳေရႊဝါ သန္းေနပံုကို စာဆိုေတာ္ႀကီး နဝေဒးက ဤသို႔ကဗ်ာ ဖဲြ႕ျပန္သည္ ''ေရႊေညႇာက္နညီ၊ ျမႏွစ္စီသို႔ ပီပီမစိမ္း၊ ေတာခပ္သိမ္းလည္း၊ ရွိန္းရွိန္းလတ္လတ္ ပင္လံုး ကြၽတ္လွ်င္၊ ဖက္ဆြတ္ပိေတာက္၊ လဲႏွင့္ေပါက္တို႔၊ ခါေရာက္ညီဘိ'' ေရးဖဲြ႕ခဲ့သည္။ စာဆိုရွင္ စေလ ဦးပုညက ေရးဖဲြ႕ ျခယ္မႈန္းပံုမွာ ''ေႏြခ်ိန္ခါ ေငြမိလႅာ ျပာရီ ေရာပါလို႔၊ ဥၾသဖို တြန္သံ ၾကည္ေတာ့၊ ေသာတာပန္ မဟာေထရ္ တို႔ေတာင္ မဆယ္ႏုိင္ မ်က္ရည္ စုိ႔ရွာလိမ့္၊ အဘိစ်ာန္ ယာဥ္ႀကိဳ႕ပါလို႔၊ နယ္ရွစ္ခြင္ ျမဴးျခည္ဆို႔တယ္၊ လြမ္းဖို႔တေပါင္း'' ဟူ၍ ဖဲြ႕ဆိုခဲ့သည္။ ထို႔ျပင္ စာဆို လူဦးမင္း ကလည္း ''စံမျမင္ သိန္သရစ္ ေပမို႔၊ သိန္သစ္ကယ္ ယဥ္ဂုဏ္၊ ေႂကြပါဘိ၊ ၾကည္းေရသာခ်ိန္''ဟူ၍ တေပါင္းလ၏ သာယာ လွပံုမွာ စာဖဲြ႕မကုန္ ႏိုင္ပါေခ်။ ေတာင္တြင္း စာဆို ဦးေၾကာ့ကလည္း ''အညႇာမွ သႏၲာလွဲ႕သို႔၊ ဆာတက်ယ့္ ေပြလီ၊ ကညာႏဲြ႕ ေကသီမွာ၊ ေရႊသိဂႌ အင္ၾကင္း။ ဖိေငြဝတ္ တေပါင္းမိန္တြင္ ေသာင္းဝတိန္ နတ္တိုင္းကသင္း၊ စံုရဂံု ခက္ညႇာေႂကြသည္၊ ရြက္ဝါေလ သန္႔ရွင္း၊ စက္ရာေဘြ ညံ့ညႇင္းမွာ၊ ပန္းခပင္း ေသာ္ေမာ္၊ သဲေစတီတည္ သမယ ေပမို႔၊ ၾကည္သမွ် သည္လမုိ႔ေနာ္'' စသည္ျဖင့္ ဖဲြ႕ဆိုခဲ့သည္။ ဆရာ ေဇာ္ဂ်ီက ''ဥၾသငွက္မြန္၊ တြန္ပါေပါ့ေလး၊ ပုရစ္ကေလး ငယ္တို႔ ျမေသြး တစ္ထည္ဆင္ႏွင့္ ေႏြအဝင္ သည္စခန္းမွာ လန္းေတာ့မယ္ေလး'' ဟူ၍ ဖဲြ႕ဆိုခဲ့သည္။

တေပါင္းေႏြ အေၾကာင္း ဆန္းစစ္လွ်င္ ၁၉၄၅ ခုေႏြသည္ ေသြးမ်ား စြန္းခဲ့သည္။ ဖက္ဆစ္တို႔ကို ျမန္မာ့ ေျမေပၚမွ ေမာင္းထုတ္ေရး အတြက္ မ်ဳိးခ်စ္ တပ္မေတာ္၏ အသက္ေပါင္း မ်ားစြာ စေတး ခဲ့ရသည္။ ရဲရဲနီေသာ ေပါက္ပြင့္တို႔၏ ေအာက္၌ ရဲရဲနီေသာ ေသြးတို႔ႏွင့္ ဖက္ဆစ္တို႔၏ သံခြာေအာက္မွ ႐ုန္းထြက္ ခဲ့ရသည္။ မ်ဳိးခ်စ္စိတ္ကို ေမြးေပးခဲ့ေသာ ေႏြပါတကား။ မတ္လ ၂၇ ရက္သည္ တေပါင္းလ၏ ေႏြသမုိင္းကို ေမ့မရေအာင္ ပီျပင္ေစသည္။ ေရွးယခင္က ျမတ္စြာ ဘုရားသခင္သည္ သုေဒၶါဒန မင္းႀကီးသည္ သူစံျမန္းရာ ကပိလ ဝတ္ျပည္ေတာ္သို႔ ဘုရား ရွင္အား အဖူးေျမာ္ခံ ႂကြေရာက္ရမည့္ လမ္းခရီးသည္ တေပါင္းလ ရာသီျဖစ္သည့္ အတြက္ သာယာ ၾကည္ႏူးဖြယ္ ေကာင္းပံုပါ ထည့္သြင္း ေလွ်ာက္ထားခဲ့သည္။ ေလွ်ာက္ထားခ်က္ အျပည့္ အစံုကို ရဟန္းစာဆို ရွင္အုန္းညိဳက ဂါထာ ပုဒ္ေရေပါင္း ၆၄ ပုဒ္အစား မွတ္ရ လြယ္ေအာင္ ဂါထာ ၆ဝ ''ေျခာက္ဆယ္ပ်ိဳ႕ ''အျဖစ္ ေခၚၾကသည္။ ရဟန္းစာဆို ရွင္အုန္းညိဳက ''ဂါထာ ေျခာက္ဆယ္ပ်ဳိ႕'' ဟူ၍ စာေပဖဲြ႕၍ ေရးသားခဲ့ရာ ျမန္မာ စာေပတြင္ အလြန္ထင္ရွား ခဲ့ေပသည္။ ''ေရႊႏႈိင္းပိေတာက္၊ လဲႏွင့္ေပါက္လည္း၊ ေတာက္သည့္မီးေရာင္၊ ေျပာင္ေျပာင္ ညီးညီး၊ ပန္းေတာင္ႀကီးသို႔၊ ခရီးေတာဝယ၊္ ၿမဳိင္အလယ္၌ ''ဟူ၍ တေပါင္းလ အခါ ေတာလမ္း ခရီး၌ ပန္းတုိ႔ပြင့္ေန ၾကပံုကို ရွင္အုန္းညိဳက ဖဲြ႕ဆိုပန္းခ်ီ ျခယ္ခဲ့သည္။ တေပါင္းလ၏ ရာသီ ပဲြေတာ္သည္ သဲပံု ေစတီေတာ္ ျဖစ္သည္။

သဲပံု ေစတီေတာ္ကား ဗုဒၶဘာသာမွ ဆင္းသက္လာသည့္ ျမန္မာ ယဥ္ေက်းမႈ ပဲြေတာ္ျဖစ္၍ ျမန္မာ ႏိုင္ငံတြင္ ဗုဒၶသာသနာ စတင္ ထြန္းကား လာကာစပင္ ရွိခဲ့ေသာ ပဲြေတာ္ဟု ယူဆရ ေပသည္။ အင္းဝေခတ္ ပန္းခ်ီ လက္ရာမ်ားတြင္ တေပါင္းလ သဲပံု ေစတီပဲြ က်င္းပပံု ႐ိုးရာ စဥ္လာကို ေတြ႕ရသည္။ ေတာင္သူ လယ္သမား တို႔သည္ ျမင္းမိုရ္ေတာင္ရွိ အာလိန္ငါးဆင့္ကို ရည္ရြယ္၍ သဲပံုေစတီ မ်ားအား ႐ိုင္ပတ္ကို ငါးဆင့္ဆင့္ကာ တည္ေလ့ရွိသည္။ ထိုအာလိန္ ငါးဆင့္တြင္ သန္႔စင္ေသာ သဲမ်ားျဖင့္ အျပည့္ သိပ္ၿပီးလွ်င္ တံခြန္ကုကၠား လွဴဖြယ္ပစၥည္း မ်ားျဖင့္္ ပူေဇာ္၍ အလွဴအတန္း ပဲြမ်ား ျပဳလုပ္ၾကသည္။ ျမန္မာ ဘုရင္မ်ား မရွိသည့္ ေနာက္ပိုင္း သဲပံုေစတီ က်င္းပျခင္းသည္တျဖည္းျဖည္း ေပ်ာက္ကြယ္ လာခဲ့သည္။ ဘုရား ပဲြေတာ္မ်ား ေခတ္စားလာသည္။ ဘုရား ပဲြေတာ္ကို တေပါင္း ပဲြေတာ္ဟု ေခၚၾကသည္။

ေရႊတိဂံု ဘုရားပဲြေတာ္ တေပါင္းလ၌ က်င္းပ ရျခင္းသည္ ေစတီေတာ္ စတင္တည္ထား ကိုးကြယ္သည့္ ေန႔ကို အစဲြျပဳ၍ အထိမ္းအမွတ္ အျဖစ္ ပဲြေတာ္ က်င္းပျခင္း ျဖစ္သည္။ မဟာ သကၠရာဇ္ ၁ဝ၃ ခုႏွစ္ တေပါင္းလျပည့္ ဗုဒၶဟူး ေန႔တြင္ သိၾကားမင္း၊ ဥကၠလာပ မင္းႀကီးႏွင့္ တဖုႆ၊ ဘလႅိက ကုန္သည္ ညီေနာင္တို႔ ႀကီးမွဴး၍ ေရႊတိဂံု ေစတီေတာ္ႀကီးကို တည္သည္ဟု သမုိင္းက ဆုိပါသည္။ ေရွးျမန္မာမင္းမ်ား လက္ထက္ကပင္ ထင္ရွားခဲ့ေသာ ပဲြေတာ္ျဖစ္သည္။ ဒုတိယ ကမၻာစစ္ မျဖစ္မီ အခ်ိန္က ဘုရားဖူး မ်ားသည္ အသင္း အဖဲြ႕အလိုက္ အစုအေဝးႏွင့္ ေလွတတန္၊ လွည္းတတန္ လာၾက၍ ကုန္းေတာ္ဝန္းက်င္ ဇရပ္မ်ား၊ ေက်ာင္းမ်ား၊ ေစာင္းတန္း မ်ားႏွင့္ ရင္ျပင္ အႏွံ႕တြင္လည္း ဘုရားဖူးမ်ား လွည္းဝိုင္းမ်ား တိုးမေပါက္ေအာင္ စည္ကား ေလသည္။

တေပါင္းေႏြ အလွသည္ ေတာေတာင္ ေရေျမ၌ လည္းေကာင္း လယ္ေတာသစ္ပင္ စသည္ တို႔သည္ တေပါင္း အလွျဖင့္ ျပည့္ေနသည္။ ေရွးႏွစ္ေပါင္း မ်ားစြာ ကတည္းက တေပါင္း အလွသည္ ပီျပင္သလို ယေန႔ေခတ္ အဆက္ဆက္ တြင္လည္း ကမၻာႏွင့္ အမွ် တည္တံ့ေနမည့္ ထာဝရ တေပါင္းအလွ တစ္ပါးဟု ဆိုထိုက္ ေပေတာ့သည္။